Những phong tục và điều kiêng kỵ nào trong tháng chạp

Đã vào tháng chạp được một thời gian rồi, ngày mai sắp đến ngày lễ Lạp Bát.

Theo câu tục ngữ: “Qua Lạp Bát là đến năm”, vào tháng chạp có nghĩa là đến cuối năm âm lịch.

Lạp Bát là ngày lễ truyền thống cuối cùng trong năm của Đạo giáo.

Tháng chạp, là tên khác của tháng mười hai cuối năm.

Ý nói lạp bao gồm ý nghĩa của sự thay đổi mới cũ, từ biệt cũ đón chào mới.

Phong tục và điều kiêng kỵ của tháng chạp khá nhiều, bạn còn nhớ được những phong tục và điều kiêng kỵ đó không?

Tháng chạp mồng tám – ăn cháo Lạp Bát

Lạp Bát, tục gọi là “Lạp Bát”, cũ gọi là Lạp Nhật Tế, Lạp Bát Tế, Vương Hầu Lạp. Lạp Bát là ngày lễ cổ đại để mừng mùa màng bội thu, cảm ơn tổ tiên và thần linh (bao gồm Môn Thần, Hộ Thần, Trạch Thần, Tảo Thần, Tỉnh Thần), là ngày lễ để cúng tế tổ tiên và thần linh, cầu mong mùa màng và may mắn.

Tháng chạp mồng tám cũng là Lạp Bát của Đạo giáo, là ngày Ngũ Đế kiểm định tội phúc của người sống. Ngày đó có thể tạ tội, cầu trường thọ, an định bách thần, di dời danh vị, hồi cải nghèo khó, mộc tắm, cúng tế tiên vong, đại tiếu Thiên Quan, làm cho người ta mong muốn được ưu đãi, cầu đạo nhất định được.

Ngày 23 tháng chạp – tục gọi là tiểu niên, Táo Vương gia lên trời

Mỗi năm mồng hai mươi ba tháng chạp cũng gọi là tiểu niên, là ngày cúng tế Táo Vương gia. Táo Vương gia toàn gọi là “Cửu Thiên Đông Trù Tư Mệnh Thái Ất Nguyên Hoàng Định Phúc Tấu Thiện Thiên Tôn”, có thể nói là nhà nhà đều biết, người người đều hiểu. Táo Vương gia quản giáo của, thì là nhân gian thiên thượng ăn cơm như thế đầu đẳng đại sự, vừa phải để cho mọi người ăn no ăn ngon, đồng thời còn phải ăn được khỏe mạnh. Sau khi giải quyết được vấn đề ấm no, còn phải chú ý bản thân ngày thường của khẩu thị, không thể “bệnh từ khẩu nhập, họa từ khẩu xuất”, do đó Táo Vương gia cũng có thêm nhiệm vụ sự quá, tức là phải giám sát mọi người ngày thường của khởi tâm động niệm, tất cả thiện ác ngôn hành đều phải thống thống ghi chép trong sách.

Truyền thuyết Táo Vương gia vào ngày này phải lên trời bẩm báo Ngọc Đế một nhà con người thiện ác, sáng đi đêm về, thưởng thiện phạt ác, thừa phúc giáng tai. Vừa ngụ ý rằng mọi người đối với cuộc sống hạnh phúc của mỹ hảo truy tìm, đồng thời cũng giải thích được Táo Vương gia vị trí chức ở đâu. Vì thế mọi người vào ngày này, theo thông lệ, con người sẽ Lập đàn cúng cá chép để làm phương tiện cho Táo Quân chầu trời, cũng lại cúng giường các loại đồ cúng ngọt gửi tới Táo Vương với hi vọng ngài có thể nói nhiều điều tốt lành.

[Phần này tôi sẽ hướng dẫn chi tiết ở các bài sau]

Ngày 24 tháng Chạp – Lau chùi và quét nhà Ngày 24 tháng Chạp là ngày dọn dẹp nhà cửa cuối năm. Miền Bắc gọi là “quét nhà”, miền Nam gọi là “lau chùi”. Mọi nhà đều phải quét sân, rửa dụng cụ, tháo gối nệm, thông cống. Làm sạch trong và ngoài nhà, vui vẻ đón chào xuân sang.

Ngày 25 tháng Chạp – Tiếp đón Ngọc Hoàng Sau khi Táo Quân lên trời, Ngọc Hoàng Đại Đế sẽ tự mình xuống trần kiểm tra thiện ác của nhân gian, quyết định họa phúc của năm sau. Vì vậy, ngày này, mọi nhà đều cúng lễ cầu phúc, gọi là “tiếp đón Ngọc Hoàng”. Nói năng làm việc đều cẩn thận, để được Ngọc Hoàng yêu mến, mong muốn có phúc năm sau. Tiếp đón Ngọc Hoàng, đạo quán cũng có nghi lễ đón tiếp và cúng tế, Thanh Vi Quán mỗi năm cũng sẽ tổ chức khoa nghi tiếp đón các vị thần thánh giáng trần.

[Phần này tôi sẽ hướng dẫn chi tiết ở các bài sau]

Ngày 28 tháng Chạp – Gói bánh chưng, trang trí nhà cửa

Gói bánh chưng mang theo một nét đẹp văn hoá dân tộc, sum vầy gia đình. Một mặt là chuẩn bị món ăn chính của Tết, một mặt là trang trí nhà cửa và dán Linh Phù. Người xưa cho rằng có tác dụng trừ tà, đuổi dịch.

Ngày 29 tháng Chạp – Lên mộ mời tổ tiên lễ vật

Ngày 29 tháng Chạp, lên mộ mời tổ tiên lễ vật. Ngày này là tiểu tất, một gia đình phải ở ngoài trời thiêu hương cúng Thiên Địa. Đồng thời cũng phải lên mộ mời tổ tiên, bày đặt bài vị và cống phẩm, cúng tế tổ tiên.

Ngày 30 tháng Chạp – Giao thừa

Ngày 30 tháng Chạp là ngày giao thừa của một năm mới và cũ. Cả gia đình cùng nhau bữa cơm sum họp, ăn bánh chưng, thức trắng, đốt pháo hoa, đón chào xuân mới, chúc nhau năm mới hạnh phúc an khang.

Kín miệng lưỡi

Trong phong tục truyền thống, tháng Chạp có nhiều loại lễ vật, đặc biệt vào cuối năm, chư thần sẽ giáng trần. Do đó, trong quá khứ mọi người sẽ không tùy tiện thề nguyền trong tháng Chạp, càng không tùy tiện nguyền rủa, chửi bới trong tháng này, cả tháng Chạp đều trải qua trong sự nghiêm túc và thận trọng, để cầu mong năm mới bình an thuận lợi.

Không động thổ, không chuyển nhà

Âm lịch tháng Chạp là tháng lạnh nhất trong năm, động thổ, chuyển nhà cần những ngày tốt, mang theo khí sinh sôi, làm cho những ngày sau đỏ rực lửa. Vì vậy phong tục dân gian không khuyến khích trong tháng Chạp động thổ, chuyển nhà. Nếu nhất định phải chuyển nhà mới thì cần phải “sưởi ấ nhà trước mới được, “sưởi ấm” nhà là mời nhiều bạn bè đến tăng nhân khí, vượng khí.

Nợ không qua năm

Việt Nam từ xưa đến nay có câu “nợ không qua năm”. Đến cuối năm rồi, mọi người đều không dễ dàng, có thể không nợ, thì không nên nợ. Nợ không dễ, chủ nợ cũng không dễ. Ngày sum họp, hai bên thanh toán, mới có thể nhẹ nhõm bước vào năm mới.

Gia đình hòa thuận, tháng Chạp đừng cãi nhau

Người xưa nói: Tháng Chạp đừng cãi nhau, một cãi cãi ba năm. Gia đình hòa thuận, vợ chồng nếu trong tháng Chạp không kiềm chế được miệng, ngày sau chắc chắn sẽ không sống được.

Ngày 30 tháng Chạp quét nhà, không ném rác ra ngoài

Từ ngày 30 tháng Chạp bắt đầu, nhà không nên ném rác ra ngoài. Ngày này bụi bặm trong nhà đều là tổ tiên mang lại vận may và phúc lộc, nhất định không nên quét ra ngoài. Đến sáng mùng ba mới được quét nhà, dọn sạch rác.